|
Brazylijska apokalipsa według Vargasa
Llosy.
Powieść totalna z narracją
polifoniczną. Jak dla mnie to
najlepsza powieść Vargasa Llosy! Epopeja osnuta na tle autentycznych
wydarzeń z
XIX-wiecznej północno-wschodniej Brazylii. Apokaliptyczna -
również w znaczeniu
cyklicznej symboliki dziejów - wizja świata i człowieka. Na
półpustynnych wyżynach brazylijskiego pustkowia pojawia się
charyzmatyczny Nauczyciel. Głosi bliski koniec
świata, konieczność życia w ascezie. Naucza, interpretuje prawdy wiary
chrześcijańskiej, zachęca do zaprzestania płacenia podatów i
odmowy udziału w spisie powszechnym. Nienawidzą go bogaci i hierarchia
kościelna, a popierają ubodzy, którzy przypisują mu cudowne
ozdrowienia.
Nauczyciel, wraz ze stale rosnącą grupą
wiernych
wyznawców, zamieszkuje w opustoszałym majątku Canudos.
Konfrontacja z władzą i wojskiem musi zakończyć się tragicznie...
Geneza powieści
W 1972 r. reżyser Ruy Guerra (ur. 1931)
zaproponował Vargasowi Llosie napisanie scenariusza filmowego opartego
na historii ludowego powstania w brazylijskim
Canudos w stanie Bahia (1893-1897), którego
przywódcą był Antonio Conselheiro. Film miała nakręcić
wytwórnia Paramount. Podstawowym źródłem
informacji była dla pisarza książka "Mieszkańcy Sertao" ("Os Sertoes",
wyd. 1902 r.) autorstwa Euclidesa da Cunha, uczestnika ostatniej
wojskowej ekspedycji do Canudos. MVL napisał scenariusz pod tytułem
"Los perros del
infierno", który nie został zrealizowany i wtedy
pisarz postanowił napisać powieść o tym wydarzeniu. Film o
powstaniu w Canudos nakręcono w 1997 r. - Columbia Pictures, reż.
Sergio Rezende, scenariusz: Paulo Halm i Sergio Rezende.
Początek powieści
"Był
wysoki i tak chudy, że postać jego czyniła wrażenie ledwie profilu
ludzkiej sylwetki. Miał ciemną skórę, wydatne kości, oczy
płonące nieustannym ogniem. Obuty był w pasterskie sandały, a fioletowa
suknia zwisająca na jego wątłym ciele, przypominała habity misjonarzy,
którzy od czasu do czasu nawiedzają osady sertonu, chrzcząc
gromady dzieci i żeniąc nieślubne pary. Trudno było odgadnąć jego wiek,
jego ród, jego dzieje, lecz było coś w tych spokojnych
rysach, w powściągliwym obejściu, w niezmąconej powadze, co przyciągało
ludzi, nim jeszcze zaczynał głosić swoje nauki.
Zjawiał się nieoczekiwanie, z początku
samotnie, zawsze na piechotę (...)"
Przełożyła: Dorota Walasek-Elbanowska.
Bohaterowie
Nauczyciel (opis
powyżej),
Dziennikarz (w powieści nie poznajemy jego imienia) z
"Jornal de Notícias"
z Bahii: "Młody, oczy krótkowidza, olbrzymie
okulary. Nie
notuje ołówkiem, lecz gęsim piórem. Ubrany jest w
poprute na szwach spodnie..." - str. 31,
Maria Quadrado: "Miała dwadzieścia lat, lecz tyle
wycierpiała, że wydawała się już bardzo stara. Była kobietą o szerokiej
twarzy, posiniaczonych stopach, bezkształtnym ciele i wyszarzałej
skórze mysiej barwy" - str. 46,
Lew z Natuby, João
Wielki, porucznik Pires Ferreira, baron de Caňabrava, Brodaczka, Rufin,
Pajeũ, Jurema, szkocki anarchista Galileo Gall, Karzełek i wielu, wielu
innych.
Numery stron odnoszą się do wydania Rebisu z 1998 roku.
Z posłowia tłumaczki
"Maleńki
wycinek ludzkich dziejów, niby preparat oglądany przez szkło
mikroskopu, rozrósł się pod piórem peruwiańskiego
pisarza w wielowątkowy, wielopłaszczyznowy fresk. Punktem, w
którym zbiegają się wszystkie osie narracji, jest
Nauczyciel, a szerzej - Canudos (...)"
Tytuł oryginalny: La guerra del fin del
mundo.
Rok wydania: 1981
Dedykacja: Euclidesowi da Cunha na tamtym świecie i Nelidzie
Piňón na tym".
Motto: "Antychryst nadchodzi,/ ale my się nie
lękamy,/ bo Nauczyciela mamy,/ on nas oswobodzi."
Przekład: Dorota Walasek-Elbanowska
Pierwsze wydanie polskie: Państwowy Instytut Wydawniczy,
Warszawa, 1992 r., wydanie drugie, poprawione -
Dom Wydawniczy Rebis, Poznań, 1998 r. (w serii
Salamandra). Kolejne wydanie: SIW Znak, Kraków, 2008 r.
Stron: 584, oprawa: miękka (II wyd.), ISBN 83-7120-537-6 (II
wyd.), wydanie Znaku: stron 708, twarda okładka,
opracowanie graficzne: Katarzyna Borkowska.
Na
zdjęciu u góry: okładki różnych wydań książki,
pierwsza z prawej - wyd. Znak.
|
